Đờn ca tài tử là một nét đẹp trong văn hóa nghệ thuật của người miền Nam Bộ. Ngoài các địa điểm du lịch hấp dẫn thì giai điệu sâu lắng của dòng nhạc này cũng là điểm thu hút các du khách phương xa đến miền Tây để thưởng thức. Di sản này còn được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Hãy để Hành Hương Việt giới thiệu đến bạn ông tổ của dòng nhạc dân tộc này và vai trò đóng góp quan trọng đối với du lịch của đờn ca tài tử.
Mục Lục
1. Tìm hiểu sơ lược đờn ca tài tử – di sản đặc biệt của người Nam Bộ
Năm 2013, đờn ca tài tử Nam Bộ được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể Thế Giới. Không chỉ vùng Nam Bộ mà dòng nhạc dân tộc đặc biệt này còn có phạm vi ảnh hưởng lan rộng 21 tỉnh thành của đất nước chữ S. Đờn ca tài tử xuất hiện lần đầu tiên vào cuối thế kỷ 19, dòng nhạc có nguồn gốc từ nhạc lễ, Nhã nhạc cung đình Huế và văn học dân gian nước ta.
Đơn ca tài tử là loại hình tích hợp giữa đàn và ca. Theo ghi chép, trước đây mọi người hay bắt gặp hình ảnh quen thuộc những nam thanh nữ tú vùng nông thôn Nam Bộ thường tụ tập hát ca cùng nhau sau những giờ lao động mệt mỏi. Từ đó, việc hát ca những giai điệu sâu lắng và trữ tình của đờn ca tài tử được xem như là cách giao lưu đặc biệt giữa mọi người trong những giây phút giải lao và dần dần đờn ca tài tử trở thành một nét đẹp văn hóa đặc biệt của người dân Nam Bộ.
2. Cao Văn Lầu – ông tổ của đờn ca tài tử
Theo nhiều nguồn ghi chép lại thì ông Cao Văn Lầu được xem như là ông tổ của dòng nhạc dân tộc – đờn ca tài tử. Ngoài tên khai sinh, người ta còn hay gọi ông là Sáu Lầu với vai trò một nhà nhạc sĩ tài ba. Chắc bạn đã từng nghe nhắc đến bài hát “Dạ cổ Hoài Lang” rồi đúng không? Ông Sáu Lầu chính là tác giả sáng tác ra bài hát nổi danh này đấy.
Lúc còn trẻ, chính xác là vào năm ông 23 tuổi, ông đã lấy vợ theo lời cha mẹ. Vợ ông là bà Từ Thị Trấn, là một người con gái xinh đẹp, hiền lành, dịu dàng và thông minh ở điền Từ Ô lúc bấy giờ. Trong khoảng thời gian tương tư vợ của mình, ông đã sáng tác ra những bài đờn ca tài tử đầu tiên trong đời như Bá Điểu (sau được đổi thành Thu Phong). Nhưng lúc bấy giờ, tục lệ xưa quy định rằng nếu lấy vợ trong 3 năm nhưng không có con thì người vợ sẽ bị trả về nhà mẹ đẻ. Không may thay, hai vợ chồng ông vẫn chưa có con sau 3 năm chung sống, vì thế theo tục lệ xưa thì mỗi người một nơi. Khi có dịp, ông vẫn thường ghé thăm vợ của mình. Không lâu sau đó, bài “Dạ cổ Hoài Lang” ra đời và bài hát này vẫn vang danh đến tận bây giờ. Từ đó, mọi người đều công nhận rằng ông Sáu Lầu chính là ông tổ của đờn ca tài tử.
3. Giá trị sâu sắc của đờn ca tài tử
3.1. Giá trị bên ngoài của đờn ca tài tử
Đờn ca tài tử gắn liền với sự kết hợp gần gũi giữa những nhạc cụ đàn dân tộc đơn giản cùng giọng ca mùi mẫn của người nghệ sỹ. Tất cả những điều này góp phần tạo nên một nét đẹp mang đậm sự chất phác và giản dị của người miền Tây nói riêng và vùng Nam Bộ nói chung.
Hệ thống các bài hát của đờn ca tài tử rất đa dạng và phong phú. Trong đó có 20 bài tổ gồm: 6 Bắc (Lưu thủy, Phú lục, Tây thi, Cổ bản, Bình bán, Xuân tình), 3 Nam (Nam xuân, Nam ai, Nam đảo), 4 Oán (Tứ đại, Giang Nam, Phụng Hoàng, Phụng Cầu) và 7 bài nhạc lễ (Xàng xê, Ngũ đối thượng, Ngũ đối hạ, Long đăng, Long ngâm, Vạn giá, Tiểu khúc). Ngoài ra còn rất nhiều những bài lý, bài ngâm… khác nhau. Qua đó cho thấy giá trị phong phú của đờn ca tài tử.
3.2. Giá trị bên trong của đờn ca tài tử
Ngoài hệ thống các bài hát đa dạng thì giai điệu sâu lắng của đờn ca tài tử cũng là điểm khiến bao nhiêu du khách mê mẩn. Qua giọng hát sâu sắc, uyển chuyển và luyến láy mềm mại, truyền cảm của người hát giúp cho người nghe như hòa mình vào từng nốt nhạc và câu chuyện ẩn sâu trong mỗi bài hát. Không chỉ hình thức bên ngoài mà nội dụng bên trong cũng là điều quyết định và tạo nên một nét văn hóa riêng biệt và độc đáo của đờn ca tài tử.
4. Vai trò quan trọng của đờn ca tài tử
Đối với người dân Nam Bộ, đờn ca tài tử như một món ăn tinh thần không thể thiếu. Tất cả những niềm vui trong cuộc sống hay những nỗi buồn trầm lắng hàng ngày đều được gửi gắm vào những giai điệu mượt mà và sâu lắng ấy. Đờn ca tài tử không chỉ là dòng nhạc dân tộc đặc biệt mà còn là giai điệu gắn kết mọi người gần nhau hơn. Nếu đã từng du lịch đến những vùng nông thôn ở miền Tây, chắc chắn bạn sẽ bắt gặp người nông dân ngoài đồng đang ngâm nga vài câu hát của một bài đờn ca tài tử nổi danh nào đó như “Dạ cổ Hoài Lang” chẳng hạn.
Hiện tại, đờn ca tài tử cũng được các khu du lịch đưa vào trong chương trình phục vụ du khách, giúp giới thiệu và quảng bá giai điệu nhạc dân tộc đến với mọi du khách đến từ khắp nơi trên Thế Giới.
5. Những địa điểm lý tưởng để thưởng thức đờn ca tài tử
Nếu bạn muốn kết hợp du lịch cùng với việc thưởng thức giai điệu đờn ca tài tử sâu sắc này thì Hành Hương Việt sẽ gợi ý cho bạn những địa điểm sau:
5.1. Cù lao Thái Sơn
Bạn có thể đến khu du lịch sinh thái Cù lao Thái Sơn ở thành phố Mỹ Tho để vừa có thể tham quan vườn trái cây trĩu quả nơi đây, vừa có thể chèo thuyền qua những con rạch, con kênh nhỏ để đến những ngôi nhà xưa mang đậm phong cách Nam Bộ để thưởng thức trà bánh và lắng nghe giai điệu đờn ca tài tử hay ca cổ miền Tây.
5.2. Thành phố Bạc Liêu – quê của cố nhạc sỹ Cao Văn Lầu
Nếu Bạc Liêu là địa điểm nằm trong danh sách tham quan của bạn thì tuyệt đối bạn đừng bỏ qua khu tưởng niệm cố nhạc sỹ Cao Văn Lầu – là ông tổ của đờn ca tài tử, và để hiểu rõ hơn về nguồn gốc cũng như giá trị đặc biệt của đờn ca tài tử Nam Bộ.
5.3. Thành phố Cần Thơ
Ngoài hai địa điểm trên thì thành phố Cần Thơ cũng là địa điểm lý tưởng để bạn nghe đờn ca tài tử. Cảm giác ngồi trên thuyền du ngoạn, ngắm thành phố Cần Thơ về đêm và thưởng thức những giọng ca mềm mại và uyển chuyển của nghệ sỹ đang trình bày một ca khúc đờn ca tài tử nổi tiếng thì còn gì bằng.
6. Lời kết
Công ty du lịch Hành Hương Việt hi vọng những chia sẻ trên sẽ giúp những bạn muốn nhưng chưa có cơ hội tìm hiểu về đờn ca tài tử sẽ hiểu rõ hơn về dòng nhạc dân gian độc đáo này, cũng như cảm thấy tự hào về nét đẹp văn hóa nghệ thuật của dân tộc Việt Nam.
Xem thêm: Dân ca quan họ Bắc Ninh – Nét chấm phá độc đáo của nghệ thuật Việt Nam
Bài viết liên quan: