Ở giữa lòng đô thị, Tháp Nhạn ở Tuy Hòa, Phú Yên sừng sững như một dấu ấn một thời đại vàng son của người Chăm pa cổ. Tháp Nhạn là một công trình kiến trúc đặc biệt chứa đựng giá trị du lịch đồng thời cũng mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa vô cùng sâu sắc. Khi du khách đến viếng thăm nơi này sẽ có cơ hội tự mình khám phá ra những đặc điểm cũng như khía cạnh độc đáo thông qua cảm nhận của chính bản thân. Qua bài viết dưới đây, Hành Hương Việt sẽ hỗ trợ các bạn có ý định đến tham quan Tháp Nhạn những kiến thức cần có để có một chuyến đi thật vui vẻ và trọn vẹn nhất có thể.
Mục Lục
I. Sự huyền bí về Tháp Nhạn (Phú Yên) trong tín ngưỡng dân gian của người dân
Bàn về sự tích của Tháp Nhạn, người dân Tuy Hòa, Phú Yên tương truyền rằng ngày xưa kia có một người con gái chỉ dạy cho người dân cách trồng trọt, cấy cày, kéo sợi, quay tơ, dệt vải,.. nhờ vậy mà họ biết cách mưu sinh. Sau đó không lâu, người con gái ấy bay trở về trời, lúc này người dân mới biết nàng chính là tiên nữ Thiên Y Ana hạ phàm.
Vì quá đỗi nhớ nhung sự tài ba, khéo léo cũng như biết ơn tấm lòng rộng mở của nàng tiên Thiên Y Ana, người dân nơi đây đã kỳ công xây dựng nên ngọn Tháp Nhạn. Ngọn tháp được xây với mục đích thờ phụng nàng tiên nữ và nhắc nhở tất cả mọi người ghi nhớ công lao của người con gái khai sáng cho dân tộc.
Tuy vậy, trên dòng chảy của tín ngưỡng dân gian còn có một truyền thuyết không kém phần huyền bí khác. Chuyện kể rằng thuở xa xưa, Tuy Hòa là một vùng đất đầm lầy, trũng và thấp. Vùng đất này là nơi trú ngụ của vô vàn các loài thủy quái gian ác chuyên quấy rầy và phá hoại mùa màng, đời sống của người dân cư ngụ nơi đây. Ông trời hay tin dữ ấy, nổi giận khôn nguôi, lập tức phái người khổng lồ xuống gánh đất lấp vùng trũng này lại bảo vệ người dân khỏi loài thủy quái, trở lại cuộc sống yên bình.
Người khổng lồ tuân mệnh xuống trần triển khai nhiệm vụ. Thoạt đầu người khổng lồ thực hiện vô cùng tốt nhưng sau lại nổi tính hấp tấp khi thấy đầm lầy sắp sửa lấp xong. Y vội vã làm cho xong nhiệm vụ được giao nên thay vì đất y gánh rất nhiều đá. Đòn gánh vì thế mà gãy làm đôi. Đá rơi xuống Tuy Hòa, một bên trở thành ngọn núi mà ngày nay vẫn hay được người dân gọi là Chóp Chài. Đá từ gánh còn lại rơi lại vào ngọn núi Nhạn dáng hình trông giống như ngọn tháp nên người dân gọi là Tháp Nhạn và dốc lòng thờ cúng nhằm ghi nhớ công lao.
II. Lịch sử công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn của người Chăm cổ
1. Lịch sử công trình kiến trúc Tháp Nhạn Tuy Hòa
Trên thực tế, Tháp Nhạn là công trình kiến trúc được khởi công xây dựng trong khoảng thời gian từ cuối thế kỉ thứ X đến thế kỉ thứ XIII. Trên sử sách cũng có đề cập đến công trình kiến trúc độc đáo Tháp Nhạn này ở Tuy Hòa, Phú Yên. Sử sách ghi rằng công trình được dựng lên và hoàn thành dưới thời trị vì của Chúa Nguyễn Hoàng, trong những năm 1578 đến năm 1580.
2. Kiến trúc độc đáo của Tháp Nhạn ở Phú Yên
Là biểu tượng văn hóa của người Chăm pa cổ nên Tháp Nhạn thể hiện đời sống tín ngưỡng của người dân ở ngay kết cấu kiến trúc. Tháp Nhạn có chiều cao khoảng 25m với cấu trúc ba phần: phần đế tháp, phần thân tháp và phần mái tháp.
Phần đế Tháp Nhạn được thiết kế lớn hơn thân tháp nhưng nhìn chung thân Tháp Nhạn và phần đế đều được xây dựng theo hình vuông với ý nghĩa tượng trưng cho đất. Phần thân Tháp Nhạn có kết cấu to ở phần chân và nhỏ dần về phía đỉnh. Trên đỉnh tháp là tượng thần Linga được tạc bằng đá, một biểu tượng trong đời sống tín ngưỡng tâm linh của người Chăm cổ, tượng trưng cho sự phồn thực và sinh sôi nảy nở. Tường tháp xây dựng theo chiều thẳng đứng, có bổ trụ tại bốn góc kết hợp tạo gờ lồi lõm ở hai mặt bên và mặt sau của tường. Các biểu tượng chạm trổ, gờ chỉ trên thân tháp vô cùng đa dạng và phong phú. Người Chăm pa cổ thông qua đó không chỉ thể hiện kỹ thuật tinh xảo, gửi gắm ước mơ, khát vọng mà còn bộc lộ sự tôn kính với thần linh.
Gần như toàn bộ ngọn tháp được xây dựng bằng gạch nung, chúng được xếp đều nhau và kết dính bằng một loại keo được người Chăm pa chế tạo có nguồn gốc từ cây dầu rái trong tự nhiên. Không chỉ độc đáo về vật liệu kết dính mà phương pháp xây dựng Tháp Nhạn cũng hết sức đặc biệt. Những người thợ sau khi phết keo lên mặt những viên gạch nung thì mài chúng với nhau cho đến khi chúng khít lại với nhau hoàn toàn mà không còn khe hở nào. Phương pháp đó được gọi là kỹ thuật mài chập, tính ứng dụng thực tiễn của kỹ thuật này được thể hiện rõ nét qua sự bền vững của Tháp Nhạn dù chịu sự bào mòn của thời gian và điều kiện thời tiết.
3. Giá trị văn hóa, lịch sử của Tháp Nhạn
Với ý nghĩa tâm linh huyền bí cùng giá trị công trình kiến trúc độc đáo của người Chăm pa cổ, vào ngày 16-11-1988 Tháp Nhạn đã được xếp hạng là Di tích kiến trúc – nghệ thuật cấp Quốc gia. Đến năm 2014, Tháp Nhạn được Tổ chức kỷ lục Việt Nam công nhận Top 10 Tháp và cụm Tháp cổ được nhiều du khách tham quan nhất. Ngày 24-12-2018, Tháp Nhạn được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt.
III. Đêm thơ Nguyên tiêu ở Tháp Nhạn Tuy Hòa Phú Yên
Đến với Tháp Nhạn ở Tuy Hòa, Phú Yên du khách ngoài việc chiêm ngưỡng công trình kiến trúc độc đáo của ngọn tháp ra còn có thể thưởng thức hội Đêm Thơ Nguyên Tiêu được tổ chức vào ngày Tết Nguyên Tiêu tức rằm tháng Giêng hằng năm. Vào đêm trăng tròn rực sáng trên trời đêm Tuy Hòa, dưới chân ngọn Tháp Nhạn được thắp sáng lung linh là khung cảnh người người yêu thi ca tụ họp cùng nhau hòa nhịp chảy văn chương nồng nàn trong từng con chữ. Đêm hội rộn ràng với các hoạt động ngâm thơ, bình thơ và lắng nghe những bài thơ được phổ nhạc du dương. Trải nghiệm thú vị này sẽ in sâu vào tâm trí người tham dự, góp phần lan tỏa văn hóa cũng như níu chân du khách một lần nữa trở lại viếng thăm Tháp Nhạn.
IV. Vị trí của Tháp Nhạn ở đâu?
Tháp Nhạn cách trung tâm thành phố Tuy Hòa khoảng từ 3 đến 4km, tọa lạc tại núi Nhạn bên bờ sông Đà Rằng, địa phận phường 1, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Để đến được nơi đây, quý du khách đi dọc theo tuyến đường Lê Trung Kiên, đến cuối đường sẽ có một con đường dốc hướng vào Tháp Nhạn. Du khách có thể đi bộ hoặc đi xe điện nếu có nhu cầu.
V. Lời kết
Khi đến tham quan Tháp Nhạn (Phú Yên), du khách không chỉ đến với công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn của người Chăm pa cổ mà còn đến với một bản sắc văn hóa đã từng có một thuở vàng son. Hành Hương Việt chúc quý du khách có một chuyến đi thật trọn vẹn khi đến với di tích lịch sử, biểu tượng xứ Nẫu – Tháp Nhạn.
Xem thêm: Núi Bà Đen Tây Ninh – ngọn núi được xem là cao nhất Đông Nam Bộ.
Bài viết liên quan: